Dinh thự Vua Mèo tại xã Sà Phìn (Đồng Văn, Hà Giang) được xây từ thời Vương Chính Đức. Theo tư liệu từ gia đình, ông Chính Đức sinh năm 1865, được người H’Mông gọi là Vàng Dúng Lùng. Gia cảnh nghèo khó, ông phải lang thang nay đây mai đó kiếm kế sinh nhai.

Vương Chính Đức tham gia vào tổ chức Hươu nai của người H’Mông ở Đồng Văn để chống lại quân Cờ Đen (Trung Quốc). Quá trình chiến đấu, Vương Chính Đức được người H’Mông suy tôn làm thủ lĩnh, gọi là Vua H’Mông, hay Vua Mèo.

Mảnh đất của “bậc anh kiệt”

Để xây dựng tòa dinh thự ở Sà Phìn, năm 1890 Vương Chính Đức cho mời thầy địa lý người Hán tên là Trương Chiếu tìm địa điểm. Sau khi đi khắp Đồng Văn, cuối cùng Trương Chiếu chọn Sà Phìn làm nơi dựng nhà. Thầy địa lý giải thích giữa thung lũng Sà Phìn nổi lên một quả đồi hình con rùa, xung quanh là núi cao bao bọc. Xây nhà trên lưng con rùa sẽ giàu sang phú quý suốt đời.

Sau lưng quả đất hình con rùa là dãy núi hình ghế tựa, có đất để co duỗi chân. Bên phải, bên trái đều có núi cao. Đằng trước có hai núi tượng trưng cho văn, võ đứng hầu. Sau hai quả núi là một dãy núi chắn ngang như rồng uốn lượn. Trương Chiếu kết luận “đây là mảnh đất ở của bậc anh kiệt”.

 

Dinh thự Vua Mèo được bao bọc bởi nhiều ngọn núi đá.

Khi thầy địa lý chọn xong, Vương Chính Đức giao cho cụ Hoàng – mưu sĩ người kinh gốc Nam Định và ông Cử Chúng Lù – người phụ trách đội quân người H’Mông của Vương Chính Đức, nghiên cứu, phác họa tòa nhà trên mảnh đất. Vương Chính Đức mời người Hán ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) là Tống Bách Giao thầu, thiết kế và thi công. Tống Bách Giao lấy người Hồi ở huyện Tuyên Uy, tỉnh Vân Nam, để thiết kế và thi công.

Tòa dinh thự khởi công năm 1898 đến 1903 thì khánh thành. Tổng kinh phí hết khoảng 15.000 đồng bạc hoa xòe (năm 1930, một đồng bạc hoa xòe bằng 10 franc của Pháp). Khu dinh thự được xây kiểu pháo đài phòng thủ. Xung quanh được bao bọc bởi lớp tường đá dày 60-70 cm, cao 2 m, có nhiều lỗ châu mai. Phía sau nhà có 2 lô cốt kiên cố.

Suy cho cùng một thế đất hữu sơn vô thủy cũng chỉ hùng mạnh được một thời gian ngắn. Đây cũng là một thế đất để anh em yêu môn địa lý nghiên cứu và nghiền ngẫm .